चित्रांकित विश्वकोश एक नवा वाटचाल

चित्रांकित विश्वकोश

विश्वकोश
निर्मिती मंडळाने यंदा एक कल्पक उपकम राबविला। त्यामुळे केवळ शब्द महत्वाचे न राहता चित्र ही महत्वाची ठरली. एका स्पर्धेचे स्वरुपही त्याला मिळाल. जेणेकरुन विश्वकोश देखण्या स्वरुपात जगापुढे यावा यासाठी नवी संकल्पना राबविण्यात आली. त्याचे स्वागत झाले. विश्वकोशाच्या निर्मितीचे नवे सीमोल्लंघनच झाले।

जेव्हा तरुणाई चित्रांकन करते तेव्हा त्यात एक वेगळाच ताजेपणा, एक वेगळीट टवटवी असते. जीवसृष्टी आणि पर्यावरण’ या कुमार विश्वकोश ग्रंथाला तरुण कलाकारांकडून मुखपृष्ठ करुन घेण्याचे ठरविले आणि तशी घोषणा विश्वकोशच्या वेबसाईटवर केली. या घोषणेला जे. जे. स्कूल ऑफ अप्लाईट आर्ट. फाईन आर्ट रचना कॉलेज ऑफ आर्ट अँण्ड आर्किटेक्चर, ठाणे स्कूल ऑफ आर्ट, यांनी मोठया प्रमाणावर प्रतिसाद दिला. महाराष्ट्रातून एकूण 160 चित्रे आली. त्यांचे प्रदर्शन कलादालन, पु. ल. देशपांदे अँकेडमी येथे भरविले. ही चित्रे लावून गँलरी सजविण्यासाठी विश्वकोश परिवार मदतीस 29 सप्टेंबर रोजी कार्यालयीन वेळेनंतर उशिरापर्यंत होता. प्रदर्शनात चित्रे सौदर्यदृष्टीने कशी लावावी यासाठी प्रा. शुभानंद जोग आमच्यात आत्मीयतेने जमिनीवर बैठक मारुन काम करीत होते. विश्वकोशाच्या सचिव मिनाक्षी पाटील धावपळ करीत होते तर ‘रवींद्र’चे संचालक नाईकडे आत्मीयतेने काय हवे ते विचारीत होते. एक कलाप्रदर्शन इतकी माणसे जोडणारे असेल तर विश्वकोश हा ‘स्नेहकोश’ कसा होतो त्याचेच प्रत्यंतर आले.या स्पर्धेतील चित्रे चराचराला व्यापणारी होती. रचना कॉलेजने तर प्रचार्या सविता सराफ यांच्या मार्गदर्शनाखाली एक ‘कॉलेजीय’ स्पर्धाच घेऊन निवडक चित्रे पाठवली. प्रा. जॉन डग्लस, प्रा. घरत, प्रा. शुभानंद जोग, डीन हेमंत नागदिवे, डॉ. वाघमारे, डॉ. राजीव मिश्रा, डॉ. संजय देशमुख, प्रशांत मानकर.. किती किती हात आणि केवढी आत्मीयता ‘सारी मने जुळो यावी... अवघा थाट दिसो यावा... आनंदाच्या पणत्यांनी ... आसमंत उजऴावा अशी स्थिती!

प्रदर्शनाचे उद्घाटन डॉ. हेमचंद्र प्रधान, संचालक, होमी भाभा विज्ञान शिक्षण संस्था यांनी केले. तर परिक्षण प्रतिभावंत कलाकार दत्तात्रय पेडणेकर, चंद्रकला कदम, आणि मोहन बने यांनी केले. यशश्री मोहन कांबळी, तारिणी दिक्षित, नम्रता गोसावी यांना अनुक्रमे पहिले तीन क्रमांक पटकावले. तिघी ‘जेजे’ च्या विद्यार्थीनी! उत्तेजनार्थ पारितोषिके जयसिंग महेंद्र, कडाळे अजयकुमार कडले (जेजेचेच) आणि मानसी बिपिन पारीख, (रचना कॉलेज ऑफ अप्लाईड आर्ट) यानी पटकावली।

खरंच, हा तरुणाईने चित्रांकित केलेला कुमार विश्वकोश खंड 1 जेंव्हा विद्यार्थ्यांच्या हाती पडेल तेंव्हा विश्वकोश मंडळाला श्रमसाफल्याचा आनंद मिळेल यात शंका नाही. वाट पहा मित्रांनो 31 डिसें. 2009 ची!

विश्वकोशाची निर्मिती ही अगदी आकर्षक रुपाने करण्यासाठी एकेक प्रयोग सुरु आहेत. त्या वाटेवरले हे एक नवे पाऊल आहे जे वाचकांना, अभ्यासकांना, ग्रंथप्रेमींना नवी माहिती जरुर देईल, पण त्यासोबतच देखणेपणानं आकृष्टही करील. चित्रांकित विश्वकोश एक नवी वाट आकारात आहे.

0 comments: